Paratiroid Bezi Hastalıkları Nelerdir?
Paratiroid bezi hastalıkları, vücuttaki kalsiyum-fosfor dengesini düzenleyen paratiroid hormonunun (PTH) anormal üretimiyle ilişkili rahatsızlıklardır. Genellikle sessiz ilerleyen bu hastalıklar, zamanla ciddi kemik, böbrek ve sinir sistemi sorunlarına yol açabilir. Paratiroid bezi hastalıklarının en sık karşılaşılan türleri şunlardır:
Primer Hiperparatiroidi : Paratiroid bezlerinin birinde ya da birkaçında kontrolsüz hormon üretimi görülür. En sık nedeni paratiroid adenomudur. Hastalarda halsizlik, kemik ağrıları ve böbrek taşı gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Sekonder Hiperparatiroidi : Genellikle kronik böbrek yetmezliği gibi nedenlerle gelişir. Paratiroid bezleri, düşük kalsiyum düzeyine karşılık olarak aşırı çalışmaya başlar.
Tersiyer Hiperparatiroidi : Uzun süren sekonder hiperparatiroidi sonrası bezlerin kontrolsüz hale gelmesiyle oluşur. Özellikle diyaliz hastalarında sık görülür.
Paratiroid Adenomu : Genellikle iyi huylu tümörlerdir ancak paratiroid bezinde tek bir nodülün hormon üretimini artırmasıyla hastalığa sebep olur.
Paratiroid Kanseri : Nadir görülür ama oldukça ciddi sonuçlara yol açabilir. Paratiroid bezinden köken alan bu kanser, kanda ciddi kalsiyum yüksekliğine neden olabilir.
Paratiroid Bezi Hastalıkları, tanı ve tedavi süreci açısından multidisipliner bir yaklaşım gerektirir.
Paratiroid bezi hastalıkları çoğu zaman başka şikâyetlerle karıştırılabilir. Bu nedenle özellikle kemik erimesi, sık böbrek taşı, kas güçsüzlüğü ve yorgunluk gibi şikâyetlerde paratiroid bezi hastalıkları da düşünülmelidir.
Paratiroid Hastalığı Nelere Sebep Olur?
Paratiroid hastalıkları, paratiroid bezinin fazla ya da yetersiz çalışmasıyla ortaya çıkar. Bu dengesizlik, vücuttaki kalsiyum-fosfor metabolizmasını olumsuz etkiler. Özellikle Paratiroid Bezi Hastalıkları, uzun vadede kemik, böbrek, kalp ve sinir sistemi üzerinde ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
İşte paratiroid hastalığının sebep olabileceği başlıca sağlık sorunları:
Kemik Erimesi (Osteoporoz) : Paratiroid hormonu, kemiklerden kana kalsiyum geçişini artırır. Hormon fazlalığında (hiperparatiroidizm), kemiklerdeki mineral yoğunluğu azalır ve osteoporoz gelişir. Bu da kolay kırıklara yol açabilir.
Böbrek Taşları : Kanda artan kalsiyum, böbrekler yoluyla atılırken kristalleşebilir. Bu durum, sık sık böbrek taşı oluşmasına neden olur.
Kas Güçsüzlüğü ve Yorgunluk : Yüksek kalsiyum seviyeleri kas fonksiyonlarını olumsuz etkiler. Kaslarda güçsüzlük, halsizlik ve çabuk yorulma sık görülür.
Ruhsal ve Zihinsel Belirtiler : Depresyon, unutkanlık, odaklanma problemleri ve uyku bozuklukları Paratiroid Bezi Hastalıkları ile ilişkilendirilebilir.
Mide-Bağırsak Problemleri : İştahsızlık, bulantı, kabızlık ve mide ülseri gibi sindirim sistemi sorunları da paratiroid hastalıklarının belirtileri arasında yer alabilir.
Kalp Problemleri : Düzensiz kalp atışları ve hipertansiyon gibi kardiyovasküler sorunlar da yüksek kalsiyum düzeyine bağlı olarak gelişebilir.
Bu belirtiler, başka hastalıklarla da karışabileceği için tanı süreci oldukça önemlidir.
Paratiroid hastalıkları erken teşhis edilmediğinde yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir. Bu yüzden belirtiler hafife alınmamalı, endokrinoloji ya da genel cerrahi uzmanına başvurulmalıdır.
Paratiroid Bezi Zarar Görürse Ne Olur?
Paratiroid bezleri, boynun ön kısmında tiroid bezinin arka tarafında yer alan, genellikle dört adet küçük ve hayati öneme sahip salgı bezleridir. Bu bezler, vücuttaki kalsiyum dengesini ayarlamakla görevlidir. Paratiroid bezlerinden biri ya da birkaçı zarar gördüğünde, kanda kalsiyum seviyelerinde ciddi bozulmalar meydana gelir.
Hipoparatiroidi (Paratiroid Yetmezliği)
Paratiroid bezleri zarar gördüğünde ya da cerrahi sırasında istemeden çıkarıldığında ortaya çıkar. Bu durumda yeterli parathormon (PTH) üretilemez ve kanda kalsiyum seviyesi düşer (hipokalsemi). Bu tabloya aşağıdaki belirtiler eşlik edebilir:
- Kas krampları ve spazmları
- Karıncalanma, uyuşma (özellikle parmak uçlarında, dudak çevresinde)
- Kasılmalar (tetani)
- El ve ayaklarda seğirme
- Kalp ritim bozuklukları
- Cilt kuruluğu ve saç dökülmesi
Diş ve Kemik Gelişiminde Bozukluklar
Özellikle çocuklarda paratiroid bezlerinin zarar görmesi büyüme geriliği, kemik deformiteleri ve diş gelişiminde sorunlara yol açabilir.
Nörolojik Etkiler
Uzun süreli düşük kalsiyum düzeyi, konsantrasyon bozukluğu, anksiyete, depresyon ve nöbetlere (konvülsiyonlara) sebep olabilir.
Kalp ve Damar Sistemi Sorunları
Kalsiyum eksikliği kalp kasının kasılmasını olumsuz etkileyerek düşük tansiyon ve ritim bozukluklarına yol açabilir.
Paratiroid bezlerinin zarar görmesi genellikle tiroid ameliyatları sırasında yanlışlıkla çıkarılmaları ya da hasar almaları sonucu gelişir. Bu nedenle bu tür cerrahiler mutlaka tecrübeli hekimler tarafından yapılmalıdır.
Paratiroid Bezi Hastalıkları, basit gibi görünen semptomlarla başlayabilir ancak erken müdahale edilmediğinde ciddi sistemik etkilere yol açabilir. Bu yüzden paratiroid fonksiyon bozuklukları asla göz ardı edilmemelidir.
Paratiroid Adenomunun Belirtileri Nelerdir?
Paratiroid adenomları, paratiroid bezlerinden birinde gelişen iyi huylu tümörlerdir. Bu adenomlar parathormon (PTH) üretimini kontrolsüz biçimde artırarak, vücutta kalsiyum dengesizliği yaratır. Paratiroid adenomları genellikle yavaş ilerler ve belirtiler sinsi bir şekilde ortaya çıkar. Ancak zamanla, çeşitli sistemlerde ciddi sorunlara yol açabilir.
İşte en sık karşılaşılan paratiroid adenom belirtileri:
Yorgunluk ve Halsizlik : En yaygın belirtilerden biridir. Hasta sürekli bitkin hisseder, günlük işlerini yapmakta zorlanabilir.
Kas Güçsüzlüğü ve Eklem Ağrıları : Kalsiyum fazlalığı kas fonksiyonlarını olumsuz etkiler. Kaslarda güçsüzlük, bacaklarda ağrı ve eklem sertliği görülebilir.
Sık Böbrek Taşı Oluşumu : Kanda dolaşan yüksek düzeyde kalsiyum, böbreklerde taş oluşumuna neden olur. Sık idrar yolu enfeksiyonu ve yan ağrısı da bu tabloya eşlik edebilir.
Kemik Ağrısı ve Kırıklar : Paratiroid adenomları kemiklerdeki kalsiyumu kana çeker. Bu da kemiklerde erime, ağrı ve kolay kırılmalara yol açar.
Sindirim Sistemi Problemleri : Mide bulantısı, kabızlık, iştahsızlık ve gastrit gibi şikayetler sık görülür. Hatta bazı hastalarda pankreatit bile gelişebilir.
Ruhsal Değişiklikler : Depresyon, sinirlilik, unutkanlık ve konsantrasyon güçlüğü gibi belirtiler de paratiroid adenomlarına eşlik edebilir.
Sık İdrara Çıkma ve Aşırı Susama : Yüksek kalsiyum düzeyi böbreklerin iş yükünü artırır. Bu da aşırı idrara çıkma (poliüri) ve susama hissi yaratır.
Paratiroid adenomlarının belirtileri genellikle başka hastalıklarla karıştırılabilir. Bu nedenle doğru tanı çok önemlidir.
Unutulmamalıdır ki, Paratiroid Bezi Hastalıkları zamanında müdahale edilmediğinde yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir. Bu yüzden yukarıdaki belirtilerden biri ya da birkaçı mevcutsa mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.
Paratiroid Kanseri Nasıl Belli Olur?
Paratiroid kanseri, Paratiroid Bezi Hastalıkları arasında en nadir ancak en ciddi olanıdır. Genellikle yavaş büyür ama oldukça agresif seyredebilen bir tümör türüdür. Parathormon (PTH) üretiminde artışa sebep olur ve bu da kanda aşırı kalsiyum (hiperkalsemi) seviyelerine yol açar. Erken tanı, hastalığın yönetimi açısından büyük önem taşır.
Aşırı Yüksek Kalsiyum Seviyesi (Şiddetli Hiperkalsemi)
Paratiroid kanseri olan hastalarda, kanda kalsiyum seviyesi genellikle diğer paratiroid hastalıklarına göre çok daha yüksektir. Bu durum ciddi belirtilere neden olur:
- Mide bulantısı, kusma
- Aşırı susuzluk ve sık idrara çıkma
- Kas güçsüzlüğü
- Ruhsal dalgalanmalar (anksiyete, depresyon)
- Bilinç bulanıklığı veya koma (ileri vakalarda)
Boyunda Ele Gelen Sert Kitle
Paratiroid kanseri genellikle boyunda, tiroid bezine yakın bölgede ele gelen sert ve genellikle ağrısız bir kitle ile kendini gösterir. Bu kitle zamanla büyüyebilir.
Yutma ve Konuşma Güçlüğü
Tümörün çevre dokulara baskı yapması sonucu, hastalarda yutma güçlüğü ve ses kısıklığı gibi belirtiler görülebilir.
Kemik ve Böbrek Problemleri
Aşırı PTH üretimi, kemiklerde erime ve böbreklerde sık taş oluşumu ile kendini gösterir. Bu durum diğer Paratiroid Bezi Hastalıkları ile karıştırılabilir, ancak belirtiler daha şiddetlidir.
Tekrarlayan Hiperkalsemi Atakları
Cerrahi sonrası kısa süreli düzelme sağlansa da, kalsiyum seviyeleri tekrar yükseliyorsa bu durum paratiroid kanseri açısından dikkatle değerlendirilmelidir.
Metastaz Belirtileri
İleri evrelerde tümör, akciğer, karaciğer veya lenf düğümlerine yayılabilir. Bu durum hastalarda genel durum bozukluğu, kilo kaybı ve şiddetli halsizlik gibi sistemik bulgulara yol açar.
Paratiroid kanseri tanısı; biyokimyasal testler, boyun ultrasonu, sintigrafi, BT/MR görüntüleme ve patoloji ile konulur. Kesin teşhis için genellikle cerrahi sonrası alınan dokunun mikroskobik incelemesi gerekir.
Erken teşhis ve etkili tedavi ile paratiroid kanseri kontrol altına alınabilir. Bu nedenle, özellikle uzun süredir geçmeyen hiperkalsemi durumlarında mutlaka uzman bir hekime başvurulmalıdır.
Paratiroid Bezi Ameliyatı Ne Zaman Gerekir?
Paratiroid bezi hastalıkları, genellikle hormon dengesizliklerine ve kalsiyum metabolizmasında bozulmalara yol açar. Bu durumun en etkili ve kalıcı tedavi yöntemlerinden biri ise cerrahidir. Ancak paratiroid bezi ameliyatı, her hastaya uygulanmaz. Ameliyat kararı; hastanın şikayetleri, laboratuvar bulguları, kemik ve böbrek sağlığı gibi birçok faktöre göre belirlenir.
Peki, paratiroid ameliyatı hangi durumlarda gereklidir?
Primer Hiperparatiroidi Tanısı Konulduysa
Paratiroid bezinin aşırı hormon üretmesi durumu olan primer hiperparatiroidi, en sık ameliyatla tedavi edilen tablodur. Özellikle aşağıdaki durumlar varsa cerrahi müdahale kaçınılmazdır:
- Kalsiyum düzeyinin normalin çok üstünde olması
- 50 yaş altında olmak
- Kemik erimesi (osteoporoz) tanısı
- Böbrek taşı ya da böbrek fonksiyon bozukluğu
- Belirti veren hastalık (yorgunluk, kas zayıflığı, zihinsel bulanıklık, sık idrara çıkma gibi)
Paratiroid Adenomu Saptandıysa
Paratiroid adenomları, genellikle iyi huylu tümörlerdir ancak PTH üretimini artırarak ciddi sağlık sorunlarına neden olur. Adenomun yerinin belirlenmesiyle birlikte, ameliyatla çıkarılması en kalıcı ve etkili yöntemdir. Aksi takdirde Paratiroid Bezi Hastalıkları ilerleyebilir ve kemik, böbrek gibi organlar kalıcı zarar görebilir.
Paratiroid Kanseri Şüphesi veya Tanısı Varsa
Paratiroid kanseri nadirdir, ancak teşhis edildiğinde en etkili tedavi seçeneği cerrahidir. Tümörün yayılımına bağlı olarak daha kapsamlı bir cerrahi planlanabilir. Bu tür vakalarda deneyimli bir cerrah ile çalışmak büyük önem taşır.
İlaçla Takip Yetersiz Kaldıysa
Bazı hastalarda hafif seyirli paratiroid bozukluklarında öncelikle medikal takip tercih edilir. Ancak kalsiyum düzeyleri kontrol altına alınamıyorsa ya da belirtiler kötüleşiyorsa cerrahi tedaviye geçilir.
İkincil ve Üçüncül Hiperparatiroidi Durumları
Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda gelişen ikincil veya üçüncül hiperparatiroidide, medikal tedaviye rağmen PTH seviyeleri düşürülemiyorsa cerrahi müdahale planlanır. Bu durumda bazen birden fazla paratiroid bezinin alınması gerekebilir.
Ameliyat Öncesi ve Sonrası Süreç
Ameliyat öncesinde hastaya çeşitli görüntüleme testleri (sintigrafi, ultrason, MR gibi) yapılır. Bu sayede hastalıklı bezin yeri tespit edilir. Minimal invaziv cerrahi yöntemler sayesinde artık çoğu paratiroid ameliyatı kısa sürede ve düşük riskle tamamlanmaktadır. Ameliyat sonrası dönemde hastaların çoğunda belirtiler hızla azalır ve kalsiyum düzeyleri normale döner.
Sonuç olarak, paratiroid bezi ameliyatı; doğru hasta seçimi ve deneyimli bir ekip ile yapıldığında oldukça güvenlidir ve yaşam kalitesini ciddi şekilde artırır.
Doç. Dr. Çiğdem Binay ile Paratiroid Bezi Hastalıklarının Tedavisi – Çorlu, TEKİRDAĞ
Paratiroid Bezi Hastalıkları, tiroid bezinin arkasında yer alan ve parathormon (PTH) salgılayan küçük bezlerin fonksiyon bozuklukları sonucu ortaya çıkar. Bu hastalıklar, vücuttaki kalsiyum-fosfor dengesini alt üst edebilir ve kemiklerden böbreklere kadar pek çok sistemi etkileyebilir. Doğru tanı ve zamanında tedavi, ciddi komplikasyonların önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.
İşte bu noktada, Çorlu, TEKİRDAĞ bölgesinde görev yapan Doç. Dr. Çiğdem Binay, paratiroid hastalıklarının tanı ve tedavisinde de hastalarına hizmet vermektedir.
Paratiroid Bezi Hastalıklarında Doğru Teşhis
Paratiroid beziyle ilgili şikayetler genellikle belirsiz ve sinsi seyrettiği için, doğru teşhis koymak uzmanlık gerektirir.
Özellikle aşağıdaki durumlarda hastalar Doç. Dr. Binay’a başvurmaktadır:
- Sürekli yorgunluk, halsizlik
- Kemik ağrıları ve sık kırıklar
- Tekrarlayan böbrek taşları
- Kanda yüksek kalsiyum (hiperkalsemi)
- Paratiroid adenomu veya şüphesi
- Paratiroid kanseri tanısı
Paratiroid Bezi Hastalıkları, hayat kalitesini önemli ölçüde düşürebilen ancak doğru yaklaşımla tamamen tedavi edilebilen hastalıklardır. Eğer siz de belirtilerden şüpheleniyorsanız, geç kalmadan bir uzmana başvurmanız hayati önem taşır.
